รู้จัก “โรคสิ้นยินดี” พร้อมวิธีเช็กเบื้องต้นว่าคุณกำลังเป็นโรคนี้หรือไม่

Anhedonia หรือโรคสิ้นยินดี เป็นโรคที่มนุษย์ไม่สามารถรับรู้สึกถึงความสุขหรือมีความพอใจจากกิจกรรมที่เคยมีความสุขได้อีกต่อไป นับเป็นอาการสำคัญของภาวะซึมเศร้าระดับรุนแรง (Major Depressive Disorder) ซึ่งพบได้ประมาณ 70 % ของผู้ป่วยที่เป็นโรคซึมเศร้า

โรคสิ้นยินดีแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มหลัก ๆ ได้แก่

• ภาวะไร้ความสุขทางสังคม: เป็นภาวะที่คน ๆ นั้นไม่มีความต้อง, ขาดความสนใจหรือความเพลิดเพลินในการความสัมพันธ์และปฏิสัมพันธ์ทางสังคม ไม่เห็นคุณค่าของการอยู่ร่วมกับผู้อื่น แต่เลือกที่จะแยกตัวเองออกมาจากสังคมแทน
• ภาวะไร้ความสุขทางกายภาพ: เป็นภาวะที่คน ๆ นั้นขาดความสุขจากประสบการณ์ทางประสาทสัมผัส เช่น การสัมผัส เสียง และกลิ่น เช่น ความสุขจากการเพลิดเพลินกับดนตรีสดและการรับประทานอาหารนอกบ้าน แต่สิ่งเหล่านี้ไม่เคยทำให้มีความสุขอีกต่อไป

โรคนี้เกิดจากอะไร?

โรคสิ้นยินดีเกิดจากหลายปัจจัยรวมกัน ไม่ได้เกิดจากปัจจัยเดียว ดังนี้

• ด้านชีววิทยา: เกิดจากโครงสร้างและการทำงานของสมองในส่วนของ คอร์เทกซ์ส่วนหน้า (prefrontal cortex) มากขึ้น แต่สมองส่วน เวนทรัล สไตรเอตัม (ventral striatum) ทำงานน้อยกว่า ทำให้เกิดความไม่สมดุลของสารสื่อประสาทที่เกี่ยวข้องกับความรู้สึกพึงพอใจ เช่น โดปามีน
• ด้านจิตวิทยา​: การขาดความสุขอาจเป็นอาการของภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวล และยังเป็นผลจากผลกระทบทางจิตใจ เช่น ผู้ที่เคยมีประสบการณ์เกี่ยวกับสงคราม ภัยธรรมชาติ อุบัติเหตุ และเหตุการณ์สะเทือนขวัญอื่นๆ มักมีความสนใจในกิจกรรมที่เคยชื่นชอบน้อยลง และไม่มีอารมณ์เชิงบวก
• ด้านสิ่งแวดล้อม: เช่น ความเครียดเรื้อรัง การใช้สารเสพติด และการอยู่อย่างโดดเดี่ยว การเกิดความเครียดต่อเนื่องจะทำให้เรามีแรงกระตุ้นหรือขวนขวายหาความสุขน้อยลง

อาการโดยรวมของโรคนี้คือ ขาดความสุขหรือไม่ค่อยมีความสนใจในการทำกิจกรรม มีอารมณ์เศร้าหรืออารมณ์เชิงลบ แรงจูงใจต่ำ ไม่อยากเข้าสังคม รู้เหนื่อยล้า ไปจนถึงอาการนอนหลับที่ผิดปกติ เบื้องต้นใครที่คิดว่าตัวเองเข้าข่ายที่จะเป็นโรคนี้ก็อย่าลืมพบจิตแพทย์เพื่อรับการรักษาแต่เนิ่น ๆ จะดีที่สุดครับ

ที่มา Helpguide ภาพจาก Newportacademy

วัชรกุล พัฒนาประทีป