ปัญหาขาดแคลนขาเทียมในประเทศไทย ประชาชนสามารถช่วยเหลือได้อย่างไรบ้าง

ปัจจุบันมีผู้พิการในประเทศไทยจำนวนมากที่มีความจำเป็นต้องใช้ขาเทียม ไม่ว่าจะมีสาเหตุมาจากอุบัติเหตุ การสู้รบ สูญเสียขาจากโรคร้าย เช่น เบาหวาน หรือภาวะแทรกซ้อนจากโรคหลอดเลือด ซึ่งตัวเลขของผู้ป่วยที่ต้องตัดขามีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี โดยเฉพาะผู้ป่วยเบาหวานที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นจากพฤติกรรมการบริโภคและสังคมสูงวัย

ยกตัวอย่างกลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวานพบว่าแผลเบาหวานเป็นอาการแทรกซ้อนที่พบได้มากที่สุด โดยเฉพาะผู้ป่วยเบาหวานที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้ได้ในระดับที่เหมาะสม ผู้ป่วยเบาหวานประมาณ 15% จะเกิดแผลที่บริเวณเท้ามากที่สุด และ 14-24% ของผู้ป่วยกลุ่มนี้มักจะถูกตัดขาเนื่องจากภาวะแทรกซ้อนของโรค

ขาเทียมขาดแคลน

นอกจากการสูญเสียขาจากโรคเบาหวานแล้วก็ยังมีสาเหตุอื่น เช่น อุบัติเหตุ ซึ่งตัวเลขผู้ที่จำเป็นต้องใช้ขาเทียมนั้นมีเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ซึ่งขาเทียมเป็นอุปกรณ์จำเป็นที่จะช่วยให้ผู้พิการสามารถกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้ใกล้เคียงเดิม เดินได้ ทำงานได้ และกลับมามีศักดิ์ศรีในสังคม แต่ข้อเท็จจริงคือปัจจุบันขาเทียมยังมีจำนวนไม่เพียงพอที่จะให้ทุกคนได้ใช้งานได้ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้มีรายได้น้อยหรืออยู่ห่างไกลจากแหล่งบริการ

มูลนิธิขาเทียม ในสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เป็นองค์กรไม่แสวงหาผลกำไรที่ให้บริการขาเทียมกับคนพิการโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย แต่ละปี มูลนิธิขาเทียมฯ สามารถผลิตขาเทียมให้บริการผู้พิการได้ไม่น้อยกว่า 3,000 ขาต่อปี แม้มูลนิธิฯ จะมีผู้ช่วยเหลือผ่านหน่วยบริการเคลื่อนที่ (Mobile Unit) ปีละ 5 ครั้ง โดยภาคเอกชนสนับสนุนงบประมาณต่อเนื่องกว่า 1 ล้านบาท/ปี แต่ก็ยังไม่เพียงพอต่อ โดยผู้พิการทั่วประเทศมีอยู่ 50,000 คน โดยแต่ละปีจะมีผู้พิการรายใหม่เพิ่มขึ้นมากกว่า 3,000 ราย โดยผู้พิการที่ได้รับขาเทียมไปแล้วก็ต้องกลับมาซ่อมบำรุงขาเทียมด้วยเหมือนกัน

แม้ว่าขาเทียมจากมูลนิธิจะเป็นขาเทียมฟรี แต่ขาเทียมที่ถูกผลิตออกมานั้น เป็นขาเทียมที่ได้รับมาตรฐานสากล ซึ่งต้องใช้ทั้งช่างที่มีทักษะ วัสดุ และเทคโนโลยี ที่มีต้นทุนสูง แน่นอนว่าช่างเองก็ขาดแคลนเช่นกัน โดยช่างทั่วประเทศที่ผลิตขาเทียมมีอยู่ประมาณ 200 คนเท่านั้น

สรุปอุปสรรคของขาเทียมในตอนนี้คือ

• ราคาสูง: ขาเทียมคุณภาพดีมีราคาหลักหมื่นถึงหลักแสนบาท
• การเข้าถึงบริการจำกัด: มีโรงงานขาเทียมไม่เพียงพอ โดยเฉพาะในภูมิภาคห่างไกล
• อายุการใช้งาน: ขาเทียมมีอายุจำกัด ต้องเปลี่ยนหรือซ่อมแซมอยู่เสมอ
• การขาดโอกาสฝึกใช้: หลายคนได้รับขาเทียมแต่ไม่มีโอกาสฟื้นฟูสมรรถภาพอย่างต่อเนื่อง

เราจะช่วยได้ยังไงบ้าง

สำหรับใครที่เล็งเห็นว่านี่เป็นปัญหาที่ต้องได้รับการส่งเสริม ประชาชนทั่วไปสามารถร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการมอบชีวิตใหม่ให้กับผู้พิการได้ โดยร่วมบริจาคหรือสนับสนุนหน่วยงานที่ผลิตขาเทียมเพื่อผู้ด้อยโอกาส เช่น

1. มูลนิธิขาเทียม ในสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี

• ก่อตั้งโดยสมเด็จย่า มีเป้าหมายเพื่อผลิตและจัดทำขาเทียมให้แก่ผู้ยากไร้ทั่วประเทศ โดยไม่คิดค่าใช้จ่าย
• เว็บไซต์: www.prosthesesfoundation.or.th
• ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาคณะแพทยศาสตร์ (เชียงใหม่) : 566-2-50375-3
• ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาชิดลม (กรุงเทพฯ) : 001-4-76000-8
• ธนาคารกสิกรไทย สาขาถนนสุเทพ (เชียงใหม่) : 471-2-02394-0
• ธนาคารกรุงเทพ สาขาถนนสุเทพ (เชียงใหม่) : 504-0-15260-4

2. โรงพยาบาล / สถาบันฟื้นฟูสมรรถภาพ

หลายโรงพยาบาลมีโครงการรับบริจาคอุปกรณ์กายอุปกรณ์หรือสนับสนุนกิจกรรมผลิตขาเทียม

3. บริจาควัสดุอลูมิเนียม (เช่น กระป๋อง)

หลายองค์กร เช่น วัด โรงเรียน หรือสถานีตำรวจรับบริจาคกระป๋องอลูมิเนียมเพื่อนำไปหลอมสร้างขาเทียมอลูมิเนียมเป็นวัสดุสำคัญในการผลิตขาเทียม สามารถรวบรวมและบริจาคได้

ที่มา โรงพยาบาลรามคำแหง, มูลนิธิขาเทียมฯ

วัชรกุล พัฒนาประทีป